Misschien heb je mijn naam, “Henk”, al eens voorbij zien komen op de Smartmarine-site, in de nieuwsbrief, of heb je zelf contact met mij gehad via telefoon, e-mail of op een van de watersportbeurzen. Ik ben bevoorrecht om deel uit te maken van het Smartmarine-team, waar ik dagelijks in contact sta met klanten en leveranciers. Dit werk is voor mij meer dan een baan; het is een manier om mijn passie voor watersport en techniek te delen. Zo heb ik ook Hans leren kennen, dankzij onze gedeelde passie voor alles wat met boten te maken heeft.
Samen met mijn vriendin en onze honden wonen we aan boord van onze zeilboot. We willen niet inleveren op comfort, en tegelijkertijd vrij kunnen zeilen en voor anker gaan zonder ons zorgen te maken over stroomverbruik. Zelf ben ik groot fan van de airfryer, terwijl mijn vriendin liever elektrisch kookt dan op gas. Elektrisch koken is sneller en voorkomt dat het benauwd en vochtig wordt aan boord wanneer de oven aanstaat.
Met deze wensen kwamen we al snel uit op een Victron Multiplus 12/3000/120. Destijds hadden we twee grote Varta-accu’s van 140 Ah, maar na een lange tijd oriënteren op andere accutypes en rekening houdend met ons energieverbruik, wisten we dat we minimaal 400 Ah aan lithium nodig hadden. Om een goede inschatting te maken, noteerden we simpelweg al onze apparaten, hun stroomverbruik en hoe lang ze gemiddeld per dag aanstonden. Zo kregen we een duidelijk beeld van onze totale energiebehoefte.
TIP: Inmiddels hebben we een Victron Cerbo, wat echt een gamechanger is. Hiermee kunnen we nauwkeurig zien hoeveel walstroom en zonne-energie binnenkomt en wat ons daadwerkelijke verbruik is.
Ondanks dat we 912 Ah aan accu’s hadden, zagen we ons verbruik langzaam stijgen. Handige extra’s zoals slimme verlichting, draadloze speakers en de Quark Elec multiplexer maakten ons leven aan boord een stuk comfortabeler, maar vergrootten ook onze stroomvraag. Dankzij deze multiplexer konden we niet alleen alles volgen op onze twee plotters, maar ook op onze telefoon en tablet.
In de zomermaanden kwamen we prima uit met onze 810 Wp aan zonne-energie en 912 Ah aan lithium, waardoor we zelfs af en toe de ontvochtiger konden gebruiken.
TIP: Wij hebben een extra relais geïnstalleerd zodat bij overcapaciteit van de accu’s de boiler automatisch ingeschakeld kan worden.
Toch zagen we in de overige tien maanden van het jaar onze State of Charge (SOC) geleidelijk teruglopen. Soms moesten we ons verbruik beperken, en dat wilden we liever niet. Extra zonnepanelen waren geen optie, omdat dat ten koste zou gaan van de uitstraling van onze zeilboot. Een windgenerator was ook geen oplossing; die hadden we op een vorige boot geprobeerd, en dat was om meerdere redenen geen succes.
De overstap naar een High-Output Dynamo
Onze Yanmar 4JH2TE had een standaard Hitachi-dynamo, die erg warm werd en de temperatuur in de motorruimte flink deed oplopen – soms tot wel 60 graden. Bovendien leverde deze dynamo bij een warme motor niet de volle 60 ampère aan de startaccu, maar vaak slechts 15 ampère.
De startaccu laadde onze lithium-accubank via een Victron Orion 12/12-30, maar dit was verre van ideaal. We gingen daarom op zoek naar een efficiëntere oplossing en verdiepten ons in dynamoregelaars. Helaas werken deze alleen met een dynamo die een field-aansluiting heeft, en onze Hitachi-dynamo had die niet. We moesten dus verder kijken.
Na uitgebreid onderzoek naar verschillende merken high-output dynamo’s en contact met diverse fabrikanten, bleef Electromaax als beste optie over. Hun snelle en deskundige reactie gaf vertrouwen, en toevallig was het ook nog eens de voordeligste oplossing. Bekenden hadden hun dynamo’s al succesvol geïnstalleerd, en toen Sailing Millennial Falcon, die we al lange tijd volgen, in dezelfde periode een video plaatste over de Electromaax-dynamo, wisten we zeker dat we goed zaten.
Smartmarine was inmiddels distributeur van Electromaax en aanvankelijk wilde ik de Cruiser 160A aanschaffen. Maar na lang nadenken besloot ik om meteen de beste keuze te maken en te investeren in de Genmaax 250A. Deze bood niet alleen 90A extra laadcapaciteit, maar had ook een remote rectifier, wat de efficiëntie verhoogde en dunnere DC-kabels mogelijk maakte.
TIP: Een belangrijke zorg bij high-output dynamo’s zijn power surges, die dynamo’s kunnen beschadigen en zelfs de rest van het 12V-systeem kunnen verstoren of aantasten. Sommige apparaten kunnen hierdoor zelfs defect raken. Om dat risico uit te sluiten, hebben we ook een SSP toegevoegd aan het systeem.
Tot slot moesten we de oude V-snaar en serpentine belt vervangen door een passend en betrouwbaarder systeem. Gelukkig biedt Electromaax hiervoor pulley kits, en er was een perfecte set beschikbaar voor onze Yanmar.
Dankzij deze upgrade kunnen we nu veel efficiënter laden en genieten van een zelfvoorzienende energieoplossing, zonder concessies te doen aan comfort. Een investering waar we geen moment spijt van hebben gehad!
KLIK HIER OM HET VERSLAG VAN DE INSTALLATIE UIT TE KLAPPEN ↘️
Voorbereiding op de installatie
Ik ben de handleidingen van de regelaar, SSP en Genmaax gaan lezen. Hierin wordt duidelijk uitgelegd wat er moet gebeuren, met verschillende schema’s voor uiteenlopende installaties.
TIP: De logische volgende stap was om zelf een schema te tekenen waarin ik het nieuwe Electromaax-systeem in mijn bestaande systeem integreerde. Dit helpt niet alleen bij het uitdenken van de installatie, maar maakt het ook mogelijk om kabellengtes en -diktes vooraf te berekenen, waardoor de installatie soepeler verloopt.
De kabeldiktes in de handleiding van Electromaax worden gegeven in AWG. Ik heb dit omgerekend naar mm² met behulp van dit schema:
| AWG | MM2 |
|---|---|
| 20 | 0.5 |
| 18 | 0.75 |
| 17 | 1 |
| 16 | 1.5 |
| 14 | 2.5 |
| 12 | 4 |
| 10 | 6 |
| 8 | 10 |
| 6 | 16 |
| 4 | 25 |
| 2 | 35 |
| 1 | 50 |
| 2/0 | 70 |
| 3/0 | 95 |
| 4/0 | 120 |
Een ander voordeel van het vooraf tekenen van het systeem is dat eventuele denkfouten er al uitgehaald worden. Mocht er later een probleem zijn, dan kan ik het schema opsturen en kan er makkelijker troubleshooting gedaan worden. Bovendien is het in de toekomst handig om in soms stressvolle situaties snel te kunnen zien hoe de bekabeling loopt, zonder dit ter plekke te moeten uitzoeken.
Nu alles goed was uitgedacht en voorbereid, werd het tijd om de set te bestellen via Smartmarine. Veel van de kabels had ik nog liggen van een vorig project, wat weer scheelde in de kosten. Toen alles binnen was, kon ik de volgende stap zetten naar een volledig off-grid energiesysteem en met de installatie beginnen.
Ik twijfelde aanvankelijk of ik een SM- of FM-mount nodig had voor mijn motor, maar na controle bleek de juiste mount geadviseerd te zijn. Voor de remote rectifier had ik twee mogelijke locaties: onder mijn bed bij de accu’s of in het motorruim.
TIP: Na overleg heb ik gekozen voor plaatsing in het motorruim, omdat ik tijdens dit project ook ventilatie in de motorruimte ga inbouwen. Dat komt ten goede aan de remote rectifier en de uiteindelijke efficiëntie.
Installatie
Eindelijk kon ik aan de slag! We hadden een weekend met slecht weer voor de boeg, wat betekende dat ik veilig een paar dagen in de haven kon liggen en me volledig op de installatie kon richten.
Stap 1: Pulley kit installeren
In mijn set zat de juiste pulley al op de Genmaax, maar ik had ook een krukas-pulley en een waterpomp-pulley. Het proces spreekt eigenlijk voor zich: de krukas-pulley past om de originele krukas van mijn motor, en de waterpomp-pulley moet vervangen worden.
TIP: Er is een handigheidje om de waterpomp-pulley los te krijgen: eerst de waterpomp-pulley losdraaien en daarna de dynamo losmaken om de V-snaar te verwijderen. Als je de V-snaar eerst ontspant, draait de waterpomp-pulley mee, en krijg je deze niet los zonder een grote waterpomptang. Dus mocht je een pulleykit willen installeren: begin altijd met de waterpomp-pulley en haal daarna de spanning van de V-snaar door de dynamo los te draaien.
Als de waterpomp-pulley en dynamo los zijn, kan de V-snaar verwijderd worden.
TIP: Ik had tijdens mijn voorbereiding op de computer al de kabels van de dynamo gevolgd en een oude handleiding opgezocht, zodat ik zeker wist welke kabels waarvoor dienden. Dit was het moment om voor de zekerheid nog een paar foto’s te maken, vooral van de achterkant van de dynamo. Om het helemaal goed te doen, heb ik mijn oude notities erbij gepakt en de kabels tijdelijk gelabeld. Vervolgens heb ik ze één voor één losgehaald en voor de veiligheid ingepakt met vulkaniserende tape om onveilige situaties te voorkomen.
Zodra alle kabels los waren, kon de dynamo volledig worden verwijderd. Op dit punt had ik dus geen V-snaar, geen waterpomp-pulley en geen dynamo meer.
Daarna heb ik de krukas-pulley gemonteerd met de bijgeleverde anticorrosiepasta en een Loctite-achtig middel voor de bouten. Hetzelfde heb ik gedaan voor de waterpomp-pulley en de dynamo met de nieuwe spanner. Als laatste kon de nieuwe brede serpentine belt erop. Wat een verschil! Het ziet er niet alleen stoer en professioneel uit, maar het is ook een fijn idee dat er geen riemstof meer in mijn motorruimte komt en dat mijn lithium-accu’s efficiënt worden geladen. Het hele proces duurde bij mij slechts een uur en viel me alleszins mee.
Stap 2: Montage van de remote rectifier en bedrading
Deze stap kostte me iets meer tijd en is lastig tot in detail te beschrijven. Kort gezegd kwam het neer op:
- Een beugeltje maken om de remote rectifier netjes en recht in het motorruim te plaatsen.
- Alle bedrading aanleggen en de kabelschoenen bevestigen.
- De kabels van de regelaar aansluiten (gelabeld voor extra overzicht).
- De shunts installeren, waarbij ik de negatieve shunt direct achter de Victron-shunt heb geplaatst.
Op de regelaar van Electromaax zaten twee losse blauwe kabels op de rode connector. Hierop heb ik een schakelaar gezet, zodat ik mijn field altijd kan halveren.
TIP: Ik heb deze schakelaar naast de regelaar geplaatst, maar ik overweeg hem te verplaatsen naar een beter bereikbare plek, zoals bij de stuurstand, om sneller te kunnen schakelen.
Door mijn grondige voorbereiding kon ik de bekabeling van de dynamo, remote rectifier, SSP en regelaar zonder problemen aansluiten. Desondanks was het toch meer werk dan verwacht, en ben ik hier eigenlijk de rest van het weekend mee bezig geweest.
Stap 3: Software installeren en configureren
Na alles nogmaals gecontroleerd te hebben, was het tijd om mijn computer te koppelen via de bijgeleverde USB-kabel en het programma voor de regelaar te installeren (let op: alleen compatibel met Windows).
In eerste instantie oogt het programma overweldigend, maar als je alles rustig doorneemt, valt het eigenlijk best mee en blijken de instelmogelijkheden juist prettig te zijn. Zoals in de handleiding beschreven, moest ik eerst de kalibraties uitvoeren. Dit is cruciaal voor nauwkeurige metingen.
Bij mij werkte de shuntkalibratie in eerste instantie niet, omdat ik de plus- en min-shunts had omgedraaid. Dit heb ik later gemeld bij Electromaax, en ze hebben dit gelukkig direct aangepast door duidelijkere labels toe te voegen.
Daarna heb ik de set ingesteld op LiFePO4 en de instellingen opgeslagen via “Write Settings.” Om te controleren of alles goed werd opgeslagen, sloot ik het programma af en startte het opnieuw op. Alles bleek correct ingesteld te zijn. Vervolgens heb ik:
- De waarschuwingen en maximale dynamotemperatuur iets naar beneden bijgesteld.
- Het laadprofiel verder aangepast.
- De Field Curve geactiveerd door een “X” in te voeren bij “Field/RPM” en de waardes naar mijn voorkeur aangepast.
TIP: Wijzigingen in het programma kunnen alleen worden doorgevoerd als de motor uit is.
Stap 4: De test – motor starten!
Na het controleren van de instellingen kon ik door naar het spannendste en mooiste moment: de motor starten en zien of alles werkte.
TIP: Mijn vriendin startte de motor en bleef daar standby staan, terwijl ik met twee computers alles in de gaten hield. Eén was ingelogd op het Electromaax-programma, de ander op de webinterface.
Als eerste keek ik of het pulley-systeem goed draaide – en dat deed het! Daarna keek ik naar de software, en alles werkte zelfs nog beter dan verwacht. De field reduction-schakelaar functioneerde perfect, en ik had hem direct ingeschakeld (let op: dit kan alleen als de motor aan staat, omdat hij standaard uit begint). In eerste instantie vond ik het spannend, want we hebben het hier over 250 ampère op 12V – geen kattenpis!
Achteraf ben ik blij dat ik voor de Electromaax-regelaar heb gekozen. Ik twijfelde destijds tussen de WS500 en de Electromaax, maar de WS500 viel voor mij af vanwege:
- De hoge prijs
- De dipswitch-configuratie, waar ik geen fan van ben
- De beperkte meerwaarde zonder Victron-accu’s
- Geen reactie van Wakespeed op mijn vragen, terwijl Electromaax mij wél goed hielp
In de Victron Cerbo zie ik nog steeds dat er stroom binnenkomt vanaf de dynamo, alleen wordt dit niet expliciet als ‘dynamo-stroom’ geregistreerd – wat voor mij geen probleem is.
Ervaring – wat zijn mijn ervaringen na twee jaar gebruik?
In het begin vond ik het spannend, maar inmiddels start ik de motor zonder me druk te maken over hoeveel ampère de dynamo levert. Later heb ik nog wat instellingen aangepast. Zo stopt de dynamo nu eerder dan de zonnepanelen wanneer ik op de motor vaar. De field curve heb ik ook verder getuned: ik heb de maximale output op 90 procent gezet, wat in de praktijk neerkomt op 230 ampère. Daarnaast heb ik bij lage toerentallen de output iets verhoogd; eerst begon ik op 20 procent, later heb ik dat naar 35 procent gezet.
Als ik voor anker lag en meer stroom nodig had, paste ik simpelweg de field curve aan voor een optimale laadsnelheid. In de praktijk was dit nauwelijks nodig, omdat ik al genoeg laadvermogen had tijdens het in- en uitvaren van havens en ankerplekken. Dit waren mijn belangrijkste softwarematige aanpassingen.
Wel kwam ik een ander probleem tegen: overmatig riemstof en slijtage aan de riem. Alles wees erop dat mijn pulleys niet goed in lijn stonden. Met een simpel touwtje heb ik dit gecontroleerd en inderdaad, er zat een afwijking. Aan de waterpomp- en krukaspulley kon ik niets veranderen, maar bij de dynamo had ik een kleine marge. Ik heb geprobeerd dit te corrigeren met ringetjes, maar dat hielp niet. Uiteindelijk heb ik een professional ingeschakeld. Hij adviseerde me de dynamo weer terug te plaatsen zoals die was, zonder ringetjes, en in plaats daarvan onder de krukaspulley te kijken.
Dus: dynamo los, riem eraf, krukaspulley verwijderen… en toen ging er meteen een belletje rinkelen: roest. Er zat nog roest op de originele krukaspulley, waardoor de Electromaax-pulley niet volledig vlak gemonteerd kon worden. Na het schoon schuren, schoonmaken en een laagje anticorrosiemiddel was het probleem opgelost en liep de riem perfect.
Al met al ben ik ontzettend blij met een high-output dynamo. Voor elke lithium-accubank zou ik zo’n dynamo aanbevelen; het is de enige manier om effectief vanaf de motor te laden met volledige controle en veiligheid. Deze dynamo’s zijn speciaal ontworpen voor lithium en de uitgebreide instelmogelijkheden en monitoring zijn een groot pluspunt. In het begin hield ik dit nauw in de gaten, maar na een seizoen varen werd dat steeds minder—nu kijk ik er zelfs niet meer naar.
Wat zou ik de volgende keer anders doen?
Vrij weinig 🙂
Als ik Victron-accu’s had, zou ik misschien de Arco Zeus-regelaar overwegen voor volledige Victron-integratie. Maar dat zit weer in een duurder segment en laten we eerlijk zijn: wij zeilers willen iets dat goed werkt voor een schappelijke prijs 😉
Tot slot
Ik heb dit stuk op eigen initiatief geschreven, simpelweg omdat ik zo enthousiast ben over dit product. Voordat ik deze dynamo aanschafte, had ik al het nodige gelezen over high-output dynamo’s, maar de prestaties hebben mijn verwachtingen echt overtroffen. Net als bij lithium-accu’s is het een flinke investering, maar absoluut eentje die dubbel en dwars de moeite waard is.
En nu ik bij Smartmarine werk, hoor ik het ook van klanten terug: tot nu toe heb ik nog niemand gesproken die spijt heeft van de aanschaf van een high-output dynamo. Integendeel – het geeft vrijheid, betrouwbaarheid en vooral rust aan boord. Precies wat je wilt als je zelfstandig onderweg bent.
